Theo Viện Da liễu Hoa Kỳ, 90% phụ nữ có dấu hiệu bị nám da mặt, đặc biệt là những người châu Á và gốc châu Á, tuy nhiên, rất ít chị em chú ý đến điều này. Dưới đây là 3 dấu hiệu nhận biết da mặt bị nám bạn nên lưu ý để có cách chữa trị phù hợp.
Trước hết bạn nên hiểu rõ các giai đoạn cũng như cơ chế hình thành nám trước để hiểu rõ hơn về những dấu hiệu xuất hiện trên da.
Nội dung chính:
1. Các giai đoạn hình thành nám da
1.1. Giai đoạn 1: Nám tiền sản sinh
Nám tiền sản sinh là gốc rễ của nám.
Nằm sâu trong lỗ chân lông (lớp đáy của phần thượng bì), tế bào tạo hắc tố sẽ sản sinh ra các tế bào hắc tố con. Sau đó, các tế bào tạo hắc tố con sẽ phát triển thành tế bào tạo hắc tố. Tuy nhiên, dưới tác động của các nguyên nhân nêu trên, tế bào hắc tố con có thể phát triển bất thường, sản sinh dư thừa hắc tố melanin.
1.2. Giai đoạn 2: Nám sản sinh
Ở giai đoạn này, các tế bào hắc tố bất thường bị kích thích bởi các nguyên nhân trên sẽ sản sinh ra ồ ạt hắc tố melanin dư thừa, tạo nên gốc nám vững chắc.
1.3. Giai đoạn 3: Nám tiềm ẩn
Các melanin dư thừa từ giai đoạn 2 di chuyển dần từ tầng đáy thượng bì lên các lớp trên
1.4. Giai đoạn 4: Nám biểu hiện
Melanin dư thừa đi lên và nằm tại lớp sừng của làn da, tạo thành đốm sẫm màu, mắt thường có thể nhìn thấy.
Các loại nám da mặt thường gặp nhất đó là:
- Nám da từng mảng: Đây là loại có “chân nám” nông (nằm ở lớp biểu bì – lớp trên cùng của da) và dễ điều trị dứt điểm nhất. Nám xuất hiện theo từng mảng màu khá nhạt. Nguyên nhân là do các nhân tố khách quan từ môi trường nắng nóng, ô nhiễm. Hay việc dùng các loại mỹ phẩm kém chất lượng, uống thuốc ngừa thai…
- Nám da sâu (nám đốm): Loại này có màu sẫm hơn và xuất hiện theo từng đốm nhỏ. Nếu soi trên máy có thể thấy ngay chân nám nằm sâu lưới lớp hạ bì của da. Nguyên nhân có thể do di truyền, nội tiết tố, hoomon thay đổi đột ngột vì quá trình làm mẹ… Đây là loại nám “lì lợm” và khó điều trị nhất với thời gian kéo dài, thông thường chỉ có thể dứt điểm 80%.
- Nám da hỗn hợp: Nếu ai xuất hiện cả 2 loại nám nêu trên thì sẽ được xếp vào loại nám hỗn hợp. Loại này phức tạp ở chỗ phải điều trị bằng 2 cách cho những vùng nám khác nhau trên cùng một khuôn mặt.
2. Các dấu hiệu nám da mặt dễ nhận thấy nhất
2.1. Da mặt bắt đầu bị xỉn màu là dấu hiệu đầu tiên của nám da
Da xỉn màu có thể xem là dấu hiệu nám da mặt xuất hiện đầu tiên và dễ nhận biết nhất, nguyên nhân chủ yếu là do các lớp biểu bì bị oxy hóa hoặc bị phá hủy bởi bức xạ mặt trời hoặc do dị ứng gây cảm quan gây tích tụ và phân bố không đồng đều làm cho da chuyển màu. Nếu bạn chưa hiểu rõ về nám, hãy tham khảo chi tiết trong bài viết: Nám da là gì? – Nguyên nhân, dấu hiệu, cách chữa trị nám da.
Da bắt đầu xỉn màu
Bằng mắt thường có thể dễ dàng quan sát và nhận biết các mảng nám da xỉn màu hơn so với các vùng da khác, thường có màu từ nâu nhạt đến nâu sẫm, lan tỏa và không có giới hạn màu sắc, nhất là ở những người có làn da trắng, vết nám sẽ xuất hiện rõ ràng hơn. Với nám chân sâu, mảng nám sẽ có màu đậm hơn và khó điều trị hơn.
Ở giai đoạn đầu, các dấu hiệu của nám da thường có kích thước nhỏ, hình dạng và kích thước tùy theo mức độ phân bố của melanin và tần suất xuất hiện của nám. Mức độ nám da phụ thuộc nhiều vào chế độ ăn uống, thời gian làm việc và nghỉ ngơi của từng người.
Ở những người có môi trường làm việc thường xuyên phải tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì tình trạng nám sẽ trở nên trầm trọng hơn bởi làn da phải thường xuyên tiếp xúc với tia UV.
Ngoài ra, ở những người có làn da trắng, mỏng thì tình trạng nám da sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn nếu không được bảo vệ. Nám da cũng xuất hiện nhanh chóng sau khoảng thời gian sinh con, độ tuổi ngoài 30, sử dụng mỹ phẩm không an toàn gây kích ứng da hoặc sau một khoảng thời gian làm việc lâu dài trước máy vi tính.
Da bắt đầu xỉn màu
2.2. Xuất hiện các mảng da sậm màu trên mặt
Khác với tàn nhang (hiện tượng những đốm nâu có kích thước nhỏ, phẳng) nám da thường xuất hiện thành từng mảng lớn, màu sắc đa dạng từ nâu nhạt đến nâu sậm và không có ranh giới rõ ràng. Chính sự phân định không đồng đều của các mảng nám da này mà làn da của bạn sẽ trở nên kém đều màu và kém sức sống hơn.
Các mảng nám da này sẽ xuất hiện với đặc điểm khác nhau tùy thuộc vào loại nám da. Cụ thể, hiện nay có 3 loại nám da phổ biến nhất là nám chân sâu, nám mảng và nám hỗn hợp.
- Nám chân sâu
Nám chân sâu (nám đốm) là hiện tượng các hắc sắc tố melanin tích tụ ở phần hạ bì nhưng không phân bố đồng đều, hình thành chân nám. Chân nám có khả năng ăn sâu và từ đó lại tiếp tục kích thích sản sinh hắc tố melanin.
Dấu hiệu đặc trưng của nám chân sâu là những nốt nhỏ, mọc rải rác và ăn sâu vào trong da, ngày càng đậm màu hơn. Nám chân sâu thường rất khó để điều trị dứt điểm nhưng rất dễ tái phát và có thể làm cho da sậm màu hơn.
Nám chân sâu (nám đốm) là hiện tượng các hắc sắc tố melanin tích tụ ở phần hạ bì
- Nám mảng
Nám mảng là loại nám xuất hiện thành từng mảng có kích thước lớn nhỏ khác nhau và phân bố ngẫu nhiên trên da mặt. Nám mảng có màu sắc chuyển từ nhạt đến đậm không đồng nhất, có đường biên giới rõ ràng giữa các mảng nám. Chúng có thể xuất hiện ở hai bên mũi, ở hai má, ở trán, cằm… một số trường hợp nặng nám mảng còn che kín cả khuôn mặt.
Nám mảng thường dễ điều trị hơn nám chân sâu do chân nám nông. Nhưng nếu thường xuyên tiếp xúc với tia UV các đốm nám thường phát triển mạnh hơn, sậm màu hơn.
Nám mảng là loại nám xuất hiện thành từng mảng có kích thước lớn nhỏ khác nhau
- Nám hỗn hợp
Nám hỗn hợp là sự kết hợp của nám mảng và nám chân sâu nên khiến cho tình trạng da trở nên trầm trọng hơn.
- Bạn có biết cơ chế hình thành nám da không? Hãy tham khảo bài viết: Nám da hình thành như thế nào? để hiểu rõ hơn nhé!
2.3. Mảng da tối màu thường xuất hiện ở gò má, trán và cằm
Cũng tương tự như tàn nhang, nám da thường xuất hiện phổ biến ở các khu vực da mỏng, nhạy cảm như gò má, sống mũi, cằm, trán,.. Hầu như các vết nám da thường đi theo hình dáng vết tròn nhỏ, không được bố trí theo bất kỳ quy luật nào. Tuy nhiên, điểm khác biệt nhất của nám và tàn nhang đó là chúng sẽ mọc thành từng mảng, chứ không phân bố rải rác như tàn nhang.
Mảng da tối màu thường xuất hiện ở gò má, trán và cằm
Bên cạnh đó, nám da thường sẽ xuất hiện đối xứng ở hai bên gò má do đây là vị trí dễ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nhất. Tình trạng nám da ở vùng gò má thường phát triển nhanh chóng, dễ sẫm màu. Theo thời gian, chúng sẽ tiến triển nhanh hơn và “phá hoại” nhan sắc của bạn.
3. Nám da mặt do những nguyên nhân nào gây ra?
Theo Phó giáo sư Phạm Văn Hiển – nguyên Chủ tịch Hội Da liễu Việt Nam chia sẻ nám xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân như do di truyền, do sự rối loạn nội tiết tốcủa cơ thể (giai đoạn mang thai, tiền mãn kinh…). Do tâm trạng, tinh thần không ổn định, thường xuyên lo lắng, stress, do tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ da. Hoặc do lạm dụng mỹ phẩm không phù hợp…
Tóm lại, nguyên nhân nám da mặt gồm các nguyên nhân bên trong và những và những tác động của môi trường từ bên ngoài cơ thể:
3.1. Các nguyên nhân gây nám da mặt từ bên trong
- Nguyên nhân bị nám da mặt do di truyền: Với 1 số người, do di truyền từ bố mẹ mà dễ mắc bệnh nám da mặt.
- Rối loạn sắc tố: Bước vào giai đoạn này, khi quá trình sinh hóa của chất amin-tyro-sine trong máu tăng hoặc giảm đột ngột đều sẽ khiến các sắc tố gây nám phát triển mạnh mẽ hơn.
- Nám da do thay đổi nội tiết tố trong cơ thể như mang thai, mãn kinh, rối loạn kinh nguyệt
- Mắc các bệnh phụ khoa mãn tính như viêm tử cung, viêm phần phụ, các bệnh về gan, giun sán, sốt rét. Di chứng sau điều trị các bệnh ngoài da vùng mặt để lại.
- Nguyên nhân gây ra nám mặt do tâm trạng, tâm lý tinh thần, trạng thái tinh thần căng thẳng kéo dài.
3.2. Các nguyên nhân gây nám da mặt từ bên ngoài
- Do chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt không hợp lý.
- Do sử dụng thuốc, mỹ phẩm không đúng cách dễ gây ra bệnh nám da mặt.
- Do tác động của môi trường bên ngoài như ánh nắng mặt trời, khói bụi, ô nhiễm…
Bạn có thể tìm hiểu chi tiết hơn về những nguyên nhân này trong bài viết: Những nguyên nhân gây nám da phổ biến.
4. Làm sao khi thấy dấu hiệu của nám da mặt?
Để khắc phục tình trạng nám da, chị em cần có biện pháp điều trị sớm nhất có thể. Trong đó, cần cải thiện cả yếu tố bên trong và ngăn chặn cả tác nhân bệnh ngoài để cân bằng sắc tố trên da. Cụ thể:
- Bảo vệ da khi ra nắng hoặc khi tiếp xúc với tia tử ngoại. Cách tốt nhất là bôi kem chống nắng hàng ngày bởi không chỉ ánh nắng mặt trời, rất nhiều thiết bị xung quanh chúng ta cũng phát ra tia UV như bóng đèn, ánh sáng từ màn hình máy tính tivi…
- Phụ nữ giai đoạn sau sinh, tiền mãn kinh hay phụ nữ sau 30 tuổi nên bổ sung estrogen thực vật như isoflavon, daidzin, genistin qua các sản phẩm từ đậu nành.
- Giữ tâm lý thoải mái, hạn chế lo âu, căng thẳng, không thức khuya, sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc và cân bằng thời gian làm việc, nghỉ ngơi hợp lý.
- Hạn chế sử dụng thuốc tránh thai, kháng sinh. Những thuốc này có khả năng làm rối loạn nội tiết và khiến cho tình trạng nám trở nên nghiêm trọng hơn.
Một cách khá hiệu quả mà đang là xu hướng trị nám, tàn nhang, trắng da bổ sung dưỡng chất Glutathione.
Glutathione là một hoạt chất tồn tại ở dạng phân tử rất nhỏ và được tìm thấy trong mọi tế bào động vật và cả con người. Cũng chính vì Glutathione tồn tại trong các tế bào, ở vị trí chính để trung hòa các gốc tự do nên đây được xem là một chất chống oxy hoá vô cùng quan trọng và thậm chí có thể gọi là quan trọng nhất cơ thể. Để hiểu rõ hơn về hoạt chất này, bạn hãy tham khảo bài viết: Glutathione có tác dụng gì với sức khỏe?
Đặc biệt, Glutathione có khả năng tác động vào enzyme tyrosinase (enzyme tổng hợp melanin hình thành màu da), giúp giảm sản sinh Melanine, kết quả là các vết thâm nám cũ bị xoá mờ, da dần trắng sáng và đều màu hơn. Tuy nhiên, bắt đầu từ độ tuổi ngoài 20, Glutathione nội sinh của cơ thể bắt đầu suy giảm, tình trạng thậm chí còn tăng nhanh hơn khi cơ thể thường xuyên phải tiếp xúc với tia UV, khói bụi, ô nhiễm môi trường … Chính vì vậy mà việc bổ sung sớm Glutathione đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện thâm nám cũng như phòng ngừa sự xuất hiện của nám da.
Chị em có thể bổ sung Glutathione qua Viên ngậm trắng da Glutathione của Italia. Đây là sản phẩm đã và đang có mặt tại 6 quốc gia Italy, Singapore, Thailand, Trung Quốc, Philippine, Azerbaijan và lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Hơn 8.956.000 phụ nữ tại 7 quốc gia này đã cho những phản hồi vô cùng tích cực về hiệu quả của sản phẩm trong làm trắng da và giảm thâm nám.
5. Cách phòng ngừa và cải thiện nám da mặt
Thường chỉ ở những phụ nữ ngoài 30 tuổi, nám da mới bắt đầu xuất hiện. Vậy khi bị nám da mặt phải làm sao. Khi bị nám da, ngoài việc biết và phân biệt từng loại nám, nguyên nhân gây nám, bạn cần chú ý những điểm sau
5.1. Thường xuyên chăm sóc và bảo vệ da
Hạn chế tối đa việc cho da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Trước khi ra đường phải che chắn cẩn thận bảo vệ làn da và bôi kem chống nắng. Vệ sinh da mặt thường xuyên bằng nước sạch và mỹ phẩm chuyên dụng. Đắp mặt nạ dưỡng da nhằm cung cấp các dưỡng chất, vitamin thiết yếu
5.2. Bổ sung cho cơ thể những vitamin cần thiết
Việc cung cấp đầy đủ những vitamin cần thiết cho cơ thể như vitamin: A, C, E, B12, uống nhiều nước, cần tránh các thức ăn cay nóng làm xung huyết da, các loại rượu, bia. Sẽ giúp bạn bù đắp cho cơ thể một lượng chất nhất định, giúp tái tạo da đồng thời ngăn ngừa sự biến đổi, rối loạn của các hooc môn, vì vậy cũng giảm nguy cơ nám xuất hiện.
5.3. Tuyệt đối hạn chế sử dụng mỹ phẩm
Để che khuyết điểm các vết nám, nhiều người đã sử dụng mỹ phẩm nhưng việc lạm dụng mỹ phẩm có thể gây tổn thương cho da. Với những người chưa bị nám, việc lạm dụng các loại mỹ phẩm đặc biệt các loại mỹ phẩm rẻ tiền có thể khiến xuất hiện nám da.Vì trong mỹ phẩm có rất nhiều hóa chất, không tốt cho da, sẽ vô tình giết chết tế bào da và tạo cơ hội cho nám phát triển. Việc lạm dụng mỹ phẩm sẽ khiến người bệnh khó có thể trị nám da dứt điểm. Còn với những người đã bị nám, cách chăm sóc da tốt nhất cũng là hạn chế sử dụng mỹ phẩm. Nếu lạm dụng vô tình làm nám phát triển và lan rộng theo cấp số nhân.
5.4. Tránh mọi căng thẳng, lo lắng
Lo lắng, mệt mỏi là một trong những nguyên nhân gây nám da mặt chủ yếu. Thức đêm nhiều và sử dụng các chất kích thích như cà phê, bia, rượu, các thực phẩm nhiều mỡ đều không hề tốt đối với làn da, khiến cho hooc môn trong cơ thể bị biến đổi, gây nám da. Đặc biệt những yếu tố trên cũng ảnh hưởng tới quá trình hồi phục những vùng nám da. Bạn hãy tự sắp xếp công việc và thời gian nghỉ ngơi cùng chế độ dinh dưỡng phù hợp nhất cho mình.